ΤΟ ΑΙΣΘΗΜΑ ΤΗΣ ΕΥΤΥΧΙΑΣ ΟΤΑΝ ΓΙΝΕΤΑΙ ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΚΟ

Ανώτατη συνταξιοδοτική βαθμίδα



Πως συνταξιοδοτείται ένας καλλιτέχνης

(Merce Cunningham, second from right, accepting his honorary doctorate, 1972)

Μια εικόνα και  μια ερώτηση:
Είσαι 60 χρονών χορευτής, πως βλέπεις τον εαυτό σου;

Απάντηση 1
Καθηγητής χορού σε πανεπιστήμιο ή σε ανώτατη σχολή, διδάσκεις δυο φορές την εβδομάδα από 2 ώρες, εισπράττεις σε μόνιμη βάση ένα ποσό αρκετό για να ζεις σχετικά καλά χωρίς την αγωνία της ελεύθερης αγοράς εργασίας.  
Είσαι αναγνωρίσημος, καταχωρημένος είναι η πιο σωστή έκφραση, έχουν κάνει εργασίες για την δουλειά σου, έχουν βρει βιβλιογραφικές αναφορές με τις οποίες έχουν τοποθετήσει και συνδέσει τις μικρές ανακαλύψεις σου και τις πρωτοβουλίες της δημιουργικής νιότης σου σε σχέση με θεωρίες κοινωνιολογούντων φιλοσόφων, πχ το contact improvisation και ο Ντεριντά.
Έχεις κερδίσει τις μάχες στην πανεπιστημιακή κυψέλη, ανταλλάσσοντας ψήφους σου, συμμαχώντας με τους απαραίτητους καθηγητές σε άσχετα με τον χορό αντικείμενα οι οποίοι όμως σε έκριναν, για να προσληφθείς.
Τώρα είναι η σειρά σου, ξεχειλίζεις από αυτάρκεια, σώμα και γνώση, σαν θεωρητικός της πράξης έχεις άποψη για όλα, σε καλούν σε συνέδρια, επιτροπές υπουργείων, διαγωνισμών, φεστιβάλ
Είσαι και ήσυχος, οι νεότεροι που μπορεί να σε έφταναν με το νεότερο σώμα τους ή τις νέες λύσεις-ιδέες τους θα αναγκαστούν να περάσουν τα ίδια ποτάμια διαβασμένων λέξεων, μέχρι τότε ποιός ζει και ποιος πεθαίνει, ακόμα και αν είσαι εσύ αυτός.
Διδάσκεις πολλούς μαθητές, που το πανεπιστημιακό σύστημα διεκ σφίξει﷽﷽﷽ν ες  κάνει διατριβή για τονδίκησε από την εξουσία και κατάφερε να προσλαμβάνονται και να διδάσκουν σε σχολεία.
Δύναμη σου είναι οι διασυνδέσεις των πρώην θεατών σου με οποιαδήποτε εξουσία και οι ώρες που δεν χόρευες ούτε δημιουργούσες αλλά έγραφες έγραφες .


Απάντηση 2
Σε φωνάζουν δάσκαλο, το βρίσκεις παλιομοδίτικο αλλά το αποδέχεσαι σε μια νεωτερική εποχή όπου δεν υπάρχει σεβασμός, σαν ένα έστω κλείσιμο ματιού. 
Είσαι σε ένα στούντιο, διδάσκεις σε λίγους, είσαι στρυφνός, απαιτείς από τους μαθητές σου να επιδείξουν πίστη και θάρρος που να οδηγούν σε δημιουργικότητα, πράγματα απαραίτητα για στην τέχνη, και αφού πρώτα υπερβούν τα εμπόδια καθαρμού που τους βάζεις από την εγωπάθεια και την επιδειξιομανία την οποία κουβαλούν και τους τυφλώνει. Κάθε μάθημα σου είναι πρωτότυπο, είσαι ατομικά για τον κάθε μαθητή διεισδυτικός και αποκαλυπτικός, μέσα σε μια απόλυτα προσωπική και αγαπητική σχέση δάσκαλου με μαθητή
Τα έσοδα σου σχεδόν καλύπτουν τις ανάγκες σου, είσαι λιτοδίαιτος αλλά διεκδικείς το σπανιότερο,  την απόλυτη αφοσίωση των μαθητών σου σε αυτά που ισχυρίζονται ότι θέλουν να κάνουν, αδιαφορείς για την δημοσιότητα και περιφρονείς τους μεταπτυχιακούς φοιτητές καλλιτεχνικών παραρτημάτων που κάθε  εξάμηνο  σε πλησιάζουν για μια βιαστική συνέντευξη με την οποία θα κάνουν βιβλιογραφική παραπομπή στην εργασία τους.
Δύναμη σου είναι το βλέμμα των μαθητών σου και η ανακλαστική σου ανάγκη να δημιουργείς καθημερινά νέους τρόπους για να τους διδάξεις. 


Είχα δώσει μια συνεντευξη πριν λίγο καιρό όπου υπήρχε πάλι το αιωρούμενο αίτημα, προς την κυβέρνηση, προς το υπουργείο παιδείας, γενικά προς οποιαδήποτε κατεύθυνση, άρα και καμιά, για ανωτατοποίηση των σπουδών του χορού, το οποίο εμφανίστηκε και μισό-διατυπώνεται τα τελευταία χρόνια, με αρκετή καθυστέρηση σε σχέση με τις υπόλοιπες τέχνες

Παρατηρώ και προσέχω τις λέξεις:
Γιατί αιωρούμενο; Γιατί κανένας δεν το θέτει φανερά; Τι αντιφάσεις φοβούνται; Οι μεν και οι δε.
Ποιοι θα διδάσκουν σε μια ανώτατη σχολή χορού/τέχνης; Σύμφωνα με την Δυτική λογική της εξειδίκευσης, αυτοί που έχουν πτυχίο καθηγητού, αν ναι τότε ποιος χορευτής θα επιλέξει αυτό και σε ποια ηλικία; Σύμφωνα με τον Νόμο, αυτοί που έχουν πτυχίο ανωτάτης σχολής άρα πανεπιστημιακής; Δηλαδή ένας απόφοιτος της ανώτατης γυμναστικής ακαδημίας που έχει κάνει διατριβή για τον ακριβή συνδυασμό αριθμού  ισομετρικών ασκήσεων και χρόνου ανάπαυσης μπορεί να ξέρει το μυστικό του πόσα tendy μπρος πίσω πρέπει κάνεις για να αποκτήσεις ταχύτητα, όταν είσαι 19 χρονών, στο ζέσταμα πριν από παράσταση, για να μην είσαι σφιγμένος; Και επιπλέον μπορεί να το δείξει και να πείσει;
    Οκέι, θα μου πείτε να προσμετράται και ανώτατη παιδεία και εμπειρία. Α! αυτή η εμπειρία πως θα μετριέται για να βγαίνουν τα μόρια πρόσληψης σε ένα οργανωμένο παραγωγικά σύστημα; Σε κάθε, μα κάθε, βιογραφικό, διαβάζω για ασαφείς παραστάσεις στο εξωτερικό, λες και ο χορός είναι το πιο εξαγώγιμο προϊόν της χώρας.

Γιατί καθυστερημένη;
Διότι παλιότερα απλά δεν υπήρχαν θέσεις στο δημόσιο, όπως κατάφεραν πριν από  ένα αιώνα οι εικαστικοί να νομιμοποιήσουν ως απαραίτητη την εικαστική εκπαίδευση των παιδιών, και οι του τμήματος θεατρολογίας λίγο πριν φύγει το ΠΑΣΟΚ . Όμως είναι ειρωνεία τώρα που το δημόσιο καταρρέει και αδειάζει να επιζητούμε την είσοδο μας σε αυτό.

Υπουργείο παιδείας; Γιατί για να είναι μια σχολή ανώτατη πρέπει να ανήκει στο υπουργείο παιδείας;
Γιατί οι ανώτατες στρατιωτικές σχολές ανήκουν στο υπουργείο άμυνας;
Η τέχνη δεν είναι πεδίο μάχης;

Ένα ερώτημα για την λέξη ανωτατοποίηση, η οποία προς το παρόν ταυτίζεται με πανεπιστήμιο, θεωρία, λογική.
Τι σας κάνει να πιστεύετε ότι οι τέχνες μπορούν να αναπτυχθούν μέσα σε ένα γενικόλογο σύστημα όπου η εκλογικευμένη οργάνωση και τήρηση συγκεκριμένης και εγκεκριμένης ύλης  θα παράγει εγγυημένα αποτελέσματα; Και τι αποτελέσματα; 

Ξανά προσέχω τις λέξεις: σύστημα, παραγωγικό, εγγυάται, αποτελέσματα,  
τι σχέση έχουν αυτές οι λέξεις με λέξεις που ελπίζω όλοι ταυτίζουμε με την τέχνη: δη ﷽﷽﷽﷽﷽﷽﷽άετην τάξηυα τονλέξεις όπως, νέο, προσωπικό, δημιουργία;

Δύο  εικόνες, μια απάντηση.
Είναι 1983, είσαι 23 χρόνων σπουδάζεις χορό,
είσαι στην Κρατική, η 60χρονη διευθύντρια σου, χωρίς πανεπιστημιακό δίπλωμα αλλά ακόμα με κολάν διότι είναι χορεύτρια,  σου έχει δώσει το μοναδικό βιβλίο το οποίο περιγράφει τους νέους Αμερικανούς χορογράφους οι οποίοι εμφανίστηκαν πριν 20 χρόνια, το Terpsichore in sneakers και σε προτρέπει, ψιθυρίζοντας σου ότι  αφορά εσένα ειδικά, να το διαβάσεις και να το παρουσιάσεις σε όλη τη σχολή.
Το ρουφάς και γεμίζεις όνειρα τα οποία είχες ήδη κάνει πριν το διαβάσεις, 
μετά από λίγους μήνες είσαι στην Αγγλία σε ένα πανεπιστήμιο, σου έχουν πει ότι θα πάρεις υποτροφία και μπορείς να έρθεις να σπουδάσεις εδώ, θα είσαι ο πρώτος Έλληνας με μάστερ στην χορογραφία, συναντάς  τις μελλοντικές δασκάλες σου, όλες με πανεπιστημιακά διπλώματα, φοράνε γεροντίστικες ζακέτες, αντιλαμβάνεσαι αμέσως ότι δεν γνωρίζουν αυτά από τα ποια έχεις ονειρευτεί πίσω στην χώρα σου, τα έχεις ονειρευτεί τόσο δυνατά που σου φαίνονται ήδη πραγματοποιημένα,  αισθάνεσαι ότι αν μείνεις εκεί τα πόδια σου θα μπουν σε τσιμέντο, σπας την συνέχεια που σου ετοιμάζουν, περιγελάς την έτοιμη εξουσία του πτυχίου και της βεβαιωμένης δουλειάς, την ζακέτα του κοντά στην  ίχες﷽﷽﷽﷽﷽ωγμ πόδια, π αυτά απα υα τονσύνταξη καθηγητή, το βάζεις στα πόδια, γδύνεσαι προτιμώντας να πας και να σπουδάσεις συναντώντας προσωπικά  τους ίδιους χορογράφους για τους οποίους στο πανεπιστήμιο δεν έχουν καν ακόμα αρχίσει να μιλάνε διότι δεν υπήρχαν αρκετές βιβλιογραφικές αναφορές.

Η ζωή, και η τέχνη, αναβλύζει στις ρωγμές και όχι στα θεσμοποιημένα συστήματα. Αισθάνομαι μια απέραντη ευγνωμοσύνη για τις σπουδές μου στην ρωγμή του συστήματος του χορού. Η Κρατική ήταν μια τέτοια ρωγμή, η οποία ακόμα και τώρα δεν με προστατεύει αλλά με αναβλύζει.



9 / 10 / 10