ΤΟ ΑΙΣΘΗΜΑ ΤΗΣ ΕΥΤΥΧΙΑΣ ΟΤΑΝ ΓΙΝΕΤΑΙ ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΚΟ

Συνέντευξη στο περιοδικό Tanz



Μια συζήτηση με την Νατάσα Χασιώτη γιά συνέντευξη στο Γερμανικό περιοδικό Tanz


Η κρίση γεννάει τέχνη;
- Στους οδηγούς κινηματογραφικού σεναρίου, κρίση είναι το χρονικό σημείο όπου ο πρωταγωνιστής συγκρούεται ανάμεσα σε αυτό που θέλει και αυτό που μπορεί  στο συγκεκριμένο περιβάλλον που βρίσκεται. 
Τέχνη γεννιέται πάντα και μέσα και πριν ή μετά από κοινωνική κρίση, αλλά το θέμα μας είναι ότι η Κρίση γεννάει και τέχνη που θα προσπαθήσει να συγκαλύψει -  διαστρέψει τα αίτια της κρίσης, εκεί υπάρχει για μένα ένα από τα πεδία σύγκρουσης. Ένα βασικό πρόβλημα του σύγχρονου πολιτισμού είναι η μεγάλη συμμετοχή των καλλιτεχνών στην κατασκευή πλαστής συνείδησης της κοινωνίας.  

Τι ελπίζεις να βγει; το καλύτερο και το χειρότερο;
Ένας φίλος, o ανθρωπολόγος Σωτήρης Δημητρίου, παρατήρησε ότι παλιότερα όταν κάποιος πήγαινε κάπου δημόσια πχ σε μια ουρά και καλημέριζε τους γύρω του όλοι τον κοίταζαν σαν τρελό, τώρα όλοι αρχίζουν να μιλάνε μεταξύ τους.
Το καλύτερο που μπορεί να συμβεί και θα συμβεί είναι μια αλλαγή στις ψευδαισθήσεις των κοινωνικών δομών. Η αστική κανονικότητα τα προηγούμενα χρόνια είχε δημιουργήσει σώματα λουστραρισμένα, σκληρά, ακίνητα και ταυτόχρονα βουλιμικά, αλαζονικά μέσα στην ευκινησία τους, τώρα τα σώματα είναι καταθλιπτικά, συμπιεσμένα αλλά και έτοιμα να εκραγούν, με λιμπιντική ορμή επιζητούν την επικοινωνία, υπάρχει ένας αέρας αλληλεγγύης.
Δεν θεωρώ χειρότερο το να  σταματήσουν οι επιχορηγήσεις, αν αυτό συμβεί σε όλους, όταν αυτό συμβεί τι θα ξεσκεπαστεί; Όταν σταματήσει αυτή η καθησυχαστική  αίσθηση ότι τα πράγματα συνεχίζονται, ότι όλα δεν έχουν χαθεί, τότε ο κόσμος πως θα γεμίσει αυτό το κενό;
Με εμπορευματική λαϊκή τέχνη;
Δεν το νομίζω, μήπως όμως με δράσεις; όταν σταματήσουν οι καλλιτέχνες σαν μικρο-παραγωγοί να εμμένουν σε απόπειρες ευρεσιτεχνίας στοχεύοντας στην κρατική ενίσχυση σπάνιας καλλιέργειας, τότε θα ασχοληθούν με την ουσιαστική σχέση τους με το κοινό. 
Το χειρότερο που μπορεί να συμβεί; μία σύγχυση, ανάμεσα στην ατομική αποδραση του ο καθένας θα τα καταφέρει μόνος του και την παραίτηση από μοναξιά.   
  
Ποιό ήταν το μεγαλύτερο πρόβλημα ως τώρα;
- Η ευωχία της εισόδου στην Ευρωπαϊκή κοινότητα κάλυπτε τα κοινωνικά προβλήματα και η τέχνη καταναλωνόταν να επιδείξει φορμαλιστικές συμπορεύσεις με την υπόλοιπη Ευρώπη. 

Τι υπάρχει γύρω όσον αφορά σε κινήματα κλπ., αυτή την εποχή;
Η σταδιακή κατάρρευση της προστασίας του κράτους, η οποία προετοιμαζόταν και πριν αυτή την κρίση με νεοφιλελεύθερα αιτήματα προς τους καλλιτέχνες,  δημιουργεί μια κινητικότητα και μια αυξημένη συνειδητοποίηση. 
Φυσικά, το να χρησιμοποιείς λέξεις όπως συλλογικότητα ή να φτιάχνεις έργα για την κρίση δεν είναι αρκετά αν εξακολουθείς να πιστεύεις στο παλιό σύστημα διαμεσολαβημένης σχέσης με το αστικό κοινό, το θέμα είναι να βρούμε το νέο κοινό, το κοινό μας, το κοινό με το οποίο θα βρεθούμε μαζί και στους δρόμους όταν βγαίνουμε για τα κοινωνικά αιτήματα μας. 

Τι είναι το "Εμπρός";
- Το Εμπρός ήταν ένα παλιό τυπογραφείο στο οποίο ο ηθοποιός και σκηνοθέτης  Tάσος Μπατής στις αρχές της δεκαετίας του ’90 δημιούργησε ένα πολύ  ενδιαφέρον ανεξάρτητο θέατρο μαζί με θεατρική σχολή. Το θέατρο βρίσκεται όπως συμβαίνει σε όλες τις ευρωπαϊκές πόλεις στην  down town καλλιτεχνική περιοχή θεάτρων και μαζικής νεανικής διασκέδασης, στην συγκεκριμένη περίπτωση στο Ψυρρή μια περιοχή κάτω από την Ακρόπολη. Το 2007 μετά τον θάνατο του σκηνοθέτη η Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου, στην οποία περιήλθε το θέατρο, παρά την κινητοποίηση με υπογραφές του καλλιτεχνικού κόσμου κράτησε το χώρο ερμητικά κλειστό χωρίς καμιά διάθεση εκμετάλλευσής του με καλλιτεχνικούς όρους. Τον Νοέμβριο 2011, 7 νέοι θεατρικοί σκηνοθέτες, έξω από το σύστημα κρατικών επιχορηγήσεων, (τώρα είναι επιχορηγούμενοι) ενθαρρυμένοι και από το έντονο κινηματικό περιβάλλον που έχει δημιουργηθεί στην Αθήνα πολύ πιο πριν από την Χρηματιστική κρίση, από το 2008 με τις κινητοποιήσεις των φοιτητών για την εμπορευματοποίηση της παιδείας και κυρίως μετά την δολοφονία του 16χρονου Αλέξη Γρηγορόπουλου,  έκαναν κατάληψη. Από τότε, κάνοντας ανοιχτό κάλεσμα σε νέους και καταξιωμένους καλλιτέχνες και αποκλείοντας μέχρι στιγμής οποιαδήποτε χρηματική συναλλαγή, έχουν οργανώσει σε σταθερή βάση ανοικτά μαθήματα, συζητήσεις με το κοινό, παραστάσεις, residencies, performances ή εικαστικά δρώμενα, θεωρητικά εργαστήρια.
Η κατάληψη μέχρι στιγμής έχει καλλιτεχνικό χαρακτήρα και όχι φανερά πολιτικό και γι' αυτό οι πιο πολιτικοποιημένες ομάδες δεν συμμετέχουν ενεργά.

Πιστεύεις στις κολεκτίβες;
- Απόλυτα, αλλά όταν λέμε κολεκτίβες δεν εννοώ τις συναντήσεις-ενώσεις φιλόδοξων ανθρώπων που συνδέονται με δεδηλωμένο στόχο την κοινωνική επιτυχία και διαλύονται αυτόματα μόλις αυτή επιτευχθεί και διαφανεί η πιθανότητα της προσωπικής επιτυχίας. Οι κολεκτίβες είναι  ένα όνειρο στο οποίο θα συνεχίσω να στοχεύω, η ομάδα μου δούλευε πάντα με ένα συμμετοχικό τρόπο αλλά ήμουν εγώ που τον παρότρυνα και οργάνωνα, τώρα ελπίζω να βρω τρόπους να αυτοεξαφανιστω μέσα σε μια ομαδικότητα η οποία θα σχηματιστεί με κυρίως κοινωνικές παραμέτρους.

Ποιό είναι το πιο καινούργιο που έχεις δει στο θέατρο ή το χορό αυτή την εποχή;
- Καινούργιο; γιατί καινούργιο;  συγνώμη αλλά η ερώτηση εμπεριέχει το καταναλωτικό αίτημα παραγωγής συνεχώς διαφορετικών καλλιτεχνικών ιδεών, από το οποίο πάσχει ο νεότερος δυτικός αστικός πολιτισμός, κάθε καλλιτέχνης και μια ιδέα-ιδιοκτησία του που θα την πουλήσει όσο πιο ακριβά. Τι πρόβλημα έχουν οι παλιές ιδέες; ας πούμε ο Μπρεχτ;
Αυτό που παρακολουθώ με ενδιαφέρον είναι η είσοδος σε καθαρά πολιτικές καταλήψεις χώρων, του χορού σαν πρακτική όχι εκγύμνασης και ευεξίας αλλά έκφρασης, αναρρώτησης για το φύλο, τις δομές σχέσης δάσκαλου, χορογράφου, θεάματος .

Κανένα νέο ρεύμα;
- Κανένα νέο ρεύμα στην Ευρώπη; 

Πού βρίσκεται η τέχνη στην Ελλάδα;
- Όπου βρίσκεται και την Ευρώπη, χαμένη στην ψευδαίσθηση μιας αταξικής ενωμένης κοινωνίας η οποία ζητάει συνεχώς νέες ιδέες, στην άρνηση της πάλης των τάξεων. Η  Δυτική τέχνη αρνείται το 99% τουλάχιστον του πληθυσμού και το έχει αφήσει υπό την επίδραση της τηλεόρασης και της λαϊκής χειραγωγημένης τέχνης 

Πού βρίσκεσαι εσύ και πώς ελπίζεις να συνεισφέρεις;
- Το πλεονέκτημα μου είναι ότι έχοντας επωφεληθεί από όλα όσα μπορεί να δώσει ένα κρατικό σύστημα ενίσχυσης, (έχω πάρει όλα τα βραβεία, έχω συμμετάσχει σε όλα τα φεστιβάλ) ξέρω την ματαιότητα που περιμένει στο τέλος του δρόμου (τον λυσσαλέο ανταγωνισμό με τους συναδέλφους, το νωθρό λάθος κοινό), οπότε μπορώ να συνεισφέρω με την εμπειρία μου να μην χάσουν χρόνο οι νεότεροι.
Αυτή την στιγμή ετοιμάζω ένα έργο που συζητάμε να δημιουργείται κάθε φορά  σε διαφορετική Ευρωπαϊκή πρωτεύουσα, στο Βερολίνο,  στην Κοπεγχάγη, με Έλληνες και τοπικούς καλλιτέχνες. Οι χαρακτηρισμοί στα Ευρωπαϊκά ΜΜΕ για τους Έλληνες έχουν καθαρά σωματικό προσδιορισμό, το σώμα των Νοτίων τεμπέλικο, ερωτικό, τρυφηλό, ανορθολογικό, παρασιτικό. Αν και οι Ευρωπαίοι καλλιτέχνες αναμασούν την υφέρπουσα κατασκευή για τεμπέληδες Έλληνες, τότε προτείνω ότι πρέπει να συνδεθούμε περισσότερο με διαφορετικές και συγκεκριμένες καλλιτεχνικές και κοινωνικές ομάδες στην Ευρώπη όπου η σημερινή εμπειρία μας θα λειτουργήσει σαν προειδοποίηση σε αυτούς, φαντάζομαι ότι οι Γερμανοί δεν έχουν ξεχάσει το Kuhle Wampe (ταινία του 32' σε σενάριο του Μπρέχτ) .  Μέσα από αυτή την σύνδεση ελπίζω να βγει κάτι μαζικό και διεθνές. Θέλω να σημειώσω ότι μου έχει κάνει εντύπωση, αν και το ήξερα αλλά αδιαφορούσα, η New Age μετάλλαξη των πιο ριζοσπαστικών Δυτικών χορευτικών κινημάτων. Ο σύγχρονος χορός ο οποίος ξεκίνησε μετά την κρίση του 29 στις Ηνωμένες Πολιτείες με ξεκάθαρα κοινωνικά αιτήματα έχει εξελιχτεί σε μία  αυτιστική προσωπική εξερεύνηση.

Καταλήψεις, κολεκτίβες, δωρεάν παραστάσεις...Τι άλλο πρέπει να βάλουμε στο λεξιλόγιο της κρίσης;
- Την πάλη των τάξεων. Νομίζω, δύο Γερμανοί το πρωτοείπαν, το πρωτοέγραψαν στις Βρυξέλλες, το εκτύπωσαν στο Λονδίνο και έτυχε την πιο καλή μετάφραση του στα Γαλλικά, δείγμα ότι αφορά όλους.

Οι κρατικές επιχορηγήσεις;
Θεωρώ ότι οι επιλογές κάθε επιτροπής επιχορηγήσεων είναι καθαρά ιδεολογικές και αποδέχομαι κάθε απόφαση τους σαν μέρος της πολιτικής σύγκρουσης. 
Θα είναι έκπληξη αν επιχορηγηθώ την νέα χρονιά και δεν θα εναντιωθώ με συναισθηματικούς όρους. 
Ομολογώ ότι στο παρελθόν έχω επιχορηγηθεί πλούσια για τις δυνατότητες του Ελληνικού κράτους και αυτό μου πρόσφερε την δυνατότητα να παράγω έργα, να οργανώσω όλα αυτά τα δωρεάν προγράμματα για ανάπηρους, παιδιά πολιτικών προσφύγων και να κάνω παραστάσεις ακόμα και ενάντια σε πολιτικές της ίδιας κυβέρνησης, θυμίζω την παράσταση στα Προσφυγικά όπου επιχορηγήθηκα και έκανα παράσταση υπέρ των κατοίκων οι οποίοι ήταν σε αντιδικία με το κράτος. Όμως αυτή είναι η σπάνια εξαίρεση, όταν κάποιες στιγμές βρίσκονται γενναίοι άνθρωποι, σαν κρυφοί πράκτορες μέσα σε κρατικές δομές. 
Τυπικά οι κρατικές επιχορηγήσεις υποτίθεται ότι δίδονταν σαν ένα αντίτιμο που κατέβαλε η αστική κοινωνία για να μην συνειδητοποιήσουμε την αγριότητα της ελεύθερης αγοράς. Στην ουσία χρησιμοποιόντουσαν για έλεγχο της καλλιτεχνικής παραγωγής, τα ανακλαστικά των περισσότερων καλλιτεχνών με την Κρίση αποδείχτηκαν πάρα πολύ αργά για να μην πω και αντιδραστικά.
Ταυτόχρονα με την επισημοποίησή τους κάλυπταν άλλες πολύ μεγαλύτερες αδιαφανείς επιχορηγήσεις καθαρά για πελατειακούς πολιτικούς σκοπούς.
Μου έκανε εντύπωση όταν ανακοινώθηκαν πριν ένα μήνα οι νέες επιχορηγήσεις θεάτρου ενώ ταυτόχρονα το κράτος κόβει συντάξεις, επιδόματα αναπηρίας, απολύει αναγκαίους υπαλλήλους κλπ. Σκέφτηκα ότι αποδεικνυόταν η αναγκαιότητα της υψηλής τέχνης για την συνεκτικότητα της δυτικής αστικής κοινωνίας, μπορούν να κοπούν επιδόματα ανεργίας, απορίας, χαμηλές συντάξεις αλλά όχι η ενίσχυση της υψηλής τέχνης, αυτό θα ήταν το σημάδι πραγματικής κατάρρευσης.

Οι χορηγίες;
- Εδώ και καιρό οι κυβερνήσεις χρησιμοποιώντας λέξεις όπως διαφάνεια, εξορθολογισμός, έβαλαν και στον πολιτισμό την νεοφιλελεύθερη λογική: πόσα εισιτήρια; χορηγίες; κ.α. Πως κάποιος θα κάνει κοινωνική κριτική με χορηγίες από εταιρείες αρνητικού κοινωνικού προφίλ; (καθώς η ομάδα μας έχει θετική κοινωνική εικόνα λόγω της δουλειάς με ανάπηρους, παιδιά πολιτικών προσφύγων, παρεμβάσεις σε ιστορικούς χώρους, με είχαν πλησιάσει στο παρελθόν μάνατζερ αντίστοιχων εταιρειών και αρνήθηκα).
Επιπλέον οι χορηγίες λειτουργούν μόνο σε μια ανεπτυγμένη ελεύθερη αγορά με πραγματικό ανταγωνισμό και δημόσιο έλεγχο, όπου η κάθε εταιρεία επιδιώκει ένα καλύτερο δημόσιο προφίλ για να κερδίσει στην αγορά. Τι σχέση έχει αυτό το σκηνικό με την χώρα μας και το διαπλεκόμενο, αυταρχικό, καθόλου ανταγωνιστικό οικονομικό περιβάλλον;

 Η Λυρική με τον νεό διευθυντή Ρ. Τζανέλα και το Ελληνικό Φεστιβάλ) πού βρίσκονται σ' όλο αυτό το σκηνικό και β) τι ρόλο παίζουν ή/και θα έπρεπε να παίζουν;
Βοηθάει η στάση τους το χορό σ' αυτές τις συνθήκες;
Θα μπορούσαν να συνεργαστούν με πιο "εναλλακτικές" ομάδες και μορφές έκφρασης;
- Στη Λυρική, τον Φεβρουάριο του 2009, οι εργαζόμενοι χορευτές και μουσικοί της έχασαν την μοναδική ευκαιρία στην ζωή τους όταν παρά τα συνεχή καλέσματα από τους καταληψίες αρνηθήκαν να συμμετάσχουν στην κατάληψη της, η οποία έγινε κάτω από την επίδραση του Δεκέμβρη 08. Έχασαν την ευκαιρία να συμμετέχουν και να συν διαμορφώνουν τον χαρακτήρα της. Ήταν θλιβερό, τους ανοιγόταν μια δυνατότητα και την αρνήθηκαν, όχι στο θεαματικό πλαίσιο μιας κατάληψης η οποία ξέραμε ότι θα τέλειωνε σύντομα, αλλά στο ουσιαστικό για αργότερα όπου μετά από αυτήν την εμπειρία θα ήσαν πιο ενωμένοι και μαχητικοί.
Στο φεστιβάλ Αθηνών πέρυσι είχαμε μια επανάληψη της μισοξεχασμένης θλιβερής ιστορίας από την Avignon το Μάη του 68, τότε εν μέσω καταλήψεων είχε υπάρξει μια μονάχα ομάδα (Maurice Bejart) η οποία επέμενε να κάνει την παράσταση της. Πέρυσι ήταν πάλι μια ομάδα χορού η οποία επέμενε να κάνει την παράσταση της εν μέσω γενικής απεργίας και συγκρούσεων, την ώρα που ψηφιζόταν παρά την αντίδραση του λαού η αποδοχή του μνημονίου.
Συνεργασίες με εναλλακτικές ομάδες; μα η κρίση αποτυπώνεται στο σώμα, στο σώμα του χορευτή που αναπαράγει θεαματικές εικόνες χωρίς να αισθάνεται τίποτα, αποδεχόμενος να γίνει ένα καταναλωτικό προϊόν για τους λίγους πια που χρειάζονται "the spectacle", που απαιτούν "virtuosity, accept transformations and magic and need to make-believe the glamour ......."*

* Yvonne Reiner, No Manifesto, 1965


23 / 5 / 12

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου